Bobby Fischer

Robert James (Bobby) Fischer (Chicago (USA), 9 maart 1943) is een Amerikaans/IJslands schaker. Hij was wereldkampioen van 1972 tot 1975 en wordt beschouwd als een van de grootste schakers aller tijden.

Levensloop

Bobby Fischer werd op 9 maart 1943 in Chicago geboren. Hij verhuisde op jonge leeftijd naar New York, waar hij van zijn zus leerde schaken toen hij zes jaar oud was. Al snel werd hij beschouwd als een wonderkind. Als veertienjarige werd hij kampioen van de VS en in 1958 werd hij de jongste schaakgrootmeester ooit. Daarna won hij bijna ieder toernooi waar hij aan meedeed, vaak met partijen in briljante stijl. Wel stond hij bekend om zijn moeilijke karakter en om de hoge eisen die hij aan toernooidirecteuren voorlegde.

De aanloop naar het wereldkampioenschap

Begin jaren 70 deed Fischer mee in de race om het wereldkampioenschap. In de kandidatenmatches versloeg hij de topschakers Mark Taimanov en Bent Larsen beiden met 6-0. Daarna won hij van oud-wereldkampioen Tigran Petrosjan met 6,5-2,5. Met deze ongeëvenaarde prestaties verwierf hij het recht de wereldkampioen uit te dagen.

Fischer wordt wereldkampioen
In 1972 speelde Fischer in Reykjavik (IJsland) de "Match van de Eeuw" om het wereldkampioenschap tegen de toenmalige kampioen, Boris Spasski. Fischer verloor de eerste partij, kwam voor de tweede partij niet opdagen omdat de organisatoren niet aan zijn nieuwe eisen wilden voldoen, maar ging wel met een 2-0 achterstand verder. Hij won de derde partij en won de match vervolgens met 12,5-8,5.

Het was niet zomaar een match tussen twee schakers, maar een prestigestrijd tussen de Sovjet-ideologie en die van de Verenigde Staten, uiteraard sterk onder invloed van de Koude Oorlog. De match veroorzaakte een grote schaakhausse in het westen. Ook de Koninklijke Nederlandse Schaakbond kreeg hierdoor veel nieuwe leden.

Na het wereldkampioenschap
Na het behalen van de wereldtitel heeft Fischer twintig jaar geen officiële partij gespeeld. In 1975 verdedigde hij zijn titel niet. Hij stelde exorbitante eisen aan een match tegen de uitdager, Anatoli Karpov. Nadat de onderhandelingen waren vastgelopen, kende de Wereldschaakbond de titel aan Karpov toe. Fischer verdween voor lange tijd uit de openbaarheid, maar bleef zichzelf beschouwen als de echte wereldkampioen.

Revanchematch
In 1992 speelde Fischer op een Servisch eiland in het toenmalige Joegoslavië een revanchematch tegen Spasski. Fischer won met 10-5. Omdat er VN-sancties tegen Joegoslavië golden, die ook de sport betroffen, had de Amerikaanse regering Fischer op voorhand verboden de match te spelen. Fischer, die met de match meer dan drie miljoen dollar verdiende, keerde na afloop niet terug naar zijn geboorteland en verbleef voornamelijk in Hongarije en de Filipijnen.

Excentriekeling in ballingschap
Na de revanchematch tegen Spasski trad Fischer niet veel meer in de publiciteit. Wel liet hij van zich horen via obscure radiozenders, waar hij telefonisch zijn gepeperde meningen over Amerika en de Joodse lobby ventileerde. Ook verkondigde hij dat vrijwel alle belangrijke schaakpartijen van tevoren zet voor zet afgesproken waren, onder andere die tussen Karpov en Kasparov. Fischer werd van antisemitisme beticht en er werd wel eens getwijfeld aan zijn geestelijke toestand. Er zijn mensen die vermoeden dat hij lijdt aan paranoïde schizofrenie.

Eindbestemming IJsland
Fischer was twaalf jaar lang onvindbaar voor de Amerikaanse overheid, die een arrestatiebevel tegen hem uitvaardigde vanwege het overtreden van de eerder genoemde VN-sanctie en vanwege een forse belastingschuld. Fischer haatte belasting betalen en had dat dan ook consequent nagelaten. Op 13 juli 2004 werd hij met een verlopen paspoort aangehouden op de luchthaven van Tokio. Hij vocht zijn uitlevering aan en deed zelfs een beroep op de Hoge Commissaris voor de Vluchtelingen van de Verenigde Naties. Uiteindelijk hielp het schaakgekke IJsland Fischer uit de brand. In maart 2005 kreeg hij de IJslandse nationaliteit en op 24 maart arriveerde hij in zijn nieuwe vaderland.